Nên dời hòn đá lạ ra khỏi đền Hùng'

"Hình thức bên ngoài cho thấy hòn đá là đạo bùa cát, cầu giải tai ương, thỉnh cầu phúc đức. Tuy nhiên, các chi tiết mà chúng ta chưa biết có thể phản lại ý nghĩa trên", TS Nguyễn Xuân Diện, Viện nghiên cứu Hán nôm trao đổi về hòn đá lạ ở đền Hùng.
>Hòn đá lạ ở đền Hùng

- Ông đánh giá như thế nào khi thấy hòn đá có nhiều văn tự lạ ở đền Hùng?

- Sau Tết, một người thân của tôi đi đền Hùng thấy hòn đá này và chụp những tấm ảnh đưa cho tôi. Cảm giác ban đầu là vô cùng bất ngờ, sững sờ khi thấy các chi tiết của hòn đá.

Tục thờ đá là tín ngưỡng nguyên thủy không chỉ ở Việt Nam mà phổ biến trên khắp thế giới. Chúng ta từng thấy có những tảng đá thiêng được đặt ở một số đền chùa như chùa Thầy, khu vực Yên Tử hoặc nơi này nơi kia và bao giờ cũng gắn với sự tích, truyền thuyết, huyền thoại nào đó được người dân truyền tụng.

Nhưng trong những sự tích, huyền thoại về đền Hùng và khu vực lân cận, tôi chưa từng bao giờ nghe hoặc đọc thấy về một hòn đá như thế, mặc dù khu vực đền Hùng có tín ngưỡng thờ sơn thần.

Như báo chí thông tin thì viên đá này ở đền Hùng không phải có từ trước, mà được một người dân cung tiến, đưa về và đặt tại đền Thượng từ năm 2009.

Mặt trước viên đá.

- Những văn tự lạ trên hòn đá có ý nghĩa gì?

- Hòn đá có hai mặt, mặt trước phía trên có dấu ấn hình vuông "Tổ Vương Tứ Phúc" chữ nghĩa cũng giống như hình dấu trên tờ ghi công đức tu bổ đền Hùng; bên trái là dòng chữ Phạn - là câu thần chú của Phật giáo Mật tông, dòng chữ Hán là “Bách giải tiêu tai phù” nói lên rằng đây là một đạo bùa giải hết mọi tai ách. Còn chữ lớn ở giữa tôi chưa giải thích được. Mặt sau là các hình tinh tú, bên dưới là vòng tròn nhỏ giống bát trận đồ của Khổng Minh thời Tam Quốc. Chân của hòn đá là hình bát quái, quẻ càn.

Như vậy, hòn đá là đạo bùa có sự pha trộn giữa Phật giáo Mật tông, Đạo giáo, phù thủy, trận đồ bát quái của Khổng Minh, cho thấy là một đạo bùa tổng hợp.

Quan sát hình thức bên ngoài một số nhà nghiên cứu cho rằng nó là đạo bùa cát (lành), mong cầu giải tai ương, nhằm thỉnh cầu phúc đức cho một cá nhân, tập thể nào đó, chứ không phải là bùa độc, hoặc bùa trấn yểm, triệt hạ long mạch, linh khí. Tuy nhiên, các chi tiết khác của hòn đá mà chúng ta chưa biết có thể làm phản lại ý nghĩa trên nếu xem xét lại vị trí đặt hòn đá. Nếu đặt không đúng chỗ thì nó cũng là một cách trấn yểm để triệt hạ linh khí.

- Theo ông, việc đặt viên đá tại đền Hùng có phù hợp?

- Theo tôi, trên viên đã có những hình thù, văn tự xa lạ với tín ngưỡng thờ tổ tiên của người Việt, có thể tiềm ẩn những phù thuật sâu xa.

Tín ngưỡng thờ vua Hùng là tín ngưỡng quốc gia nên bất kể vật nào đó được cung tiến vào đều phải tuân thủ tín ngưỡng thuần Việt. Đây là nơi thờ quốc tổ nên từng tự khí (đồ thờ) dâng lên đều phải thể hiện ý chí của con Lạc cháu Hồng và bày tỏ ngưỡng vọng của tổ tiên, chứ không phải là nơi để bày đặt các đồ thờ chỉ đề cầu lợi ích phúc lộc cho cá nhân, tổ chức hoặc dòng họ.

Mặt sau viên đá.

- Tại nhiều nơi thờ tự hiện có rất nhiều hiện vật của cá nhân, tổ chức cung tiến. Ông nhìn nhận thế nào về việc này?

- Ngày xưa, tất cả nơi cúng tế, những ai cung tiến vật gì, từ hoành phi đối liễn, mâm bồng, cờ quạt, kiệu, tàn tán… đều phải được hội đồng chức sắc địa phương sở tại duyệt chứ không phải ai muốn đem đến cái gì cũng có thể treo hay đặt tùy tiện. Đơn giản như một cuộc tế lễ, khi bắt đầu vào tế, bao giờ cũng có người xướng tế "Củ soát tế vật", có nghĩa là kiểm soát các đồ lễ dâng lên, có phải đồ tinh khiết, sạch sẽ và thành tâm thì mới được dâng lên thượng điện.

Theo tôi, không phải cái gì tổ chức, cá nhân dâng lên đều có thể chấp nhận đưa vào đền chùa được. Nếu không sẽ xảy ra thảm họa về tâm linh, như một gia đình cung tiến chùa ở Trà Vinh đáng lẽ chỗ đặt tượng Phật thì lại đặt ảnh gia đình. Những hiện vật cung tiến như đôi sư tử đá, cánh cổng theo kiểu Tử Cấm Thành, hay những chiếc đèn, tượng Phật của Trung Quốc, rất xa lạ với Việt Nam thấy nhan nhản ở các chùa đền khắp nơi.

- Theo ông, hướng xử lý với hòn đá lạ ở đền Hùng nên như thế nào?

- Có ý kiến cho rằng phải tổ chức hội thảo để nghiên cứu thảo luận về hòn đá lạ ấy. Đâu cần phải vậy! Chúng ta không nên và không cần tổ chức hội thảo nghiên cứu cho một vật thể lạ bỗng dưng lạc vào đền Hùng như thế. Bởi các hiện vật như thế này rõ ràng không được phép đưa vào đền Hùng. Hòn đá do cá nhân cung tiến, tốt nhất là gọi chủ nhân của nó đến yêu cầu di dời ngay lập tức ra khỏi khu vực đền Hùng để tránh những tác dụng xấu tới khu di tích linh thiêng này.

Đền Hùng là quần thể kiến trúc giản đơn, thuần Việt, không cần thêm bớt gì mà vẫn trang trọng, không cần có hòn đá thì người dân vẫn đến thắp hương. Bản thân mỗi cây cổ thụ, nét mái cong cổ kính và màu xanh rì của tán cây trên khắp các khu đồi đều là cảnh quan đẹp, thấp thoáng dáng hình của tiền nhân thuở trước. Đến đây, người dân có thể gửi gắm tâm linh, suy tưởng về công đức của vua Hùng đâu cần phải thêm vật gì nữa.

Trao đổi với VnExpress ngày 15/4, ông Hà Kế San, Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ, Trưởng ban tổ chức lễ hội đền Hùng, cho biết sau lễ hội, tỉnh Phú Thọ sẽ mời các nhà khoa học, chuyên gia đánh giá về việc đặt hòn đá tại khu du tích. Đề cập việc tạm đưa hòn đá vào kho, ông San cho biết, hiện tỉnh chưa quyết định việc này và sẽ xin ý kiến của Cục Di sản, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.

Đoàn Loan

Theo VnExpress