Phòng ngừa đau cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm

Đau Thắt lưng rất thường gặp trong lao động sản xuất, trong sinh hoạt và trong cuộc sống hàng ngày. Tổ chức Y tế Thế giới nói rằng đau thắt lưng là nguyên nhân hay gặp nhất gây ốm đau và mất sức lao động ở những người dưới 45 tuổi; tỷ lệ đau thắt lưng hàng năm khoảng 5% dân số; 50% người đau thắt lưng ở trong độ tuổi lao động. Chi phí ở Mỹ cho đau thắt lưng hàng năm khoảng 63 đến 80 tỷ USD trong đó 16 tỷ cho điều trị; hàng năm có khoảng 5,4 triệu người ở Mỹ trở thành khuyết tật do đau lưng gây nên. Ở Việt Nam những nghiên cứu cho kết quả đau thắt lưng chiếm tỷ lệ 2% dân số; 6% trong tổng số các bệnh xương khớp; 59% với công nhân may mặc; 40,3% với công nhân hái chè; 52,4% chung cho các đối tượng quân nhân, công nhân, học sinh từ 18 đến 60 tuổi. 

Nguyên nhân đau cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm

Đau thắt lưng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau và có tỷ lệ tái phát khoảng từ 16 đến 81%. Có thể những lần đau sau của bệnh nhân là do tổn thương thực thể của cột sống hoặc do một tình trạng bệnh lý mới xuất hiện, nhưng rất nhiều trường hợp đau lưng cấp và đau lưng tái phát là do người bệnh vận động ở tư thế không đúng. Có hai nguyên nhân chính gây nên thoát vị đĩa đệm đó là thoái hoá cột sống và chấn thương. Các chấn thương thường gặp như vận động mạnh, đột ngột, mang vác nặng, ngã, trượt chân… có thể trực tiếp gây nên thoát vị đĩa đệm cột sống.

Phòng ngừa đau cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm

Một trong những cách phòng ngừa đau cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm hiệu quả nhất là giữ cho cơ thể luôn luôn ở tư thế đúng trong mọi hoạt động, trong sinh hoạt hàng ngày cũng như trong lao động sản xuất. Sau đây là một số hướng dẫn cụ thể

Đứng: Khi đứng cần phải đứng thẳng, cân xứng hai bên, trọng lượng cơ thể dồn đều lên hai chân, không ưỡn bụng và thắt lưng, cần giữ  độ cong bình thường của cột sống. Không nên đứng ở những tư thế cố làm cho thân mình dài ra đặc biệt là dùng giày hoặc guốc cao gót.

Tư thế đứng đúng	Tư thế đứng sai

Ngồi: Khi ngồi nên ngồi trên ghế có chiều cao phù hợp để hai bàn chân đặt sát trên sàn nhà, khớp cổ chân, khớp gối, khớp háng vuông góc, lưng thẳng, tựa đều vào thành ghế phía sau, trọng lượng cơ thể dồn đều lên hai bên mông và hai chân. Có thể  kê một gối mỏng vùng thắt lưng để giữ đường cong bình thường của đoạn này.

Tư thế ngồi đúng	Tư thế ngồi sai

Bê hoặc nâng đồ vật lên: Khi muốn bê hoặc nâng

một vật từ dưới đất lên cần đặc biệt chú ý đến tư thế của cột sống và thân mình, khoảng cách giữa đồ vật đó với cơ thể và sự phối hợp nhịp nhàng của động tác, cụ thể như sau:

- Hai bàn chân cách nhau một khoảng rộng để tạo chân đế vững chắc.

- Ngồi xổm xuống (gấp khớp gối và khớp háng, không cúi gấp cột sống).

- Bê đồ vật vào sát bụng, căng cơ bụng ra.

- Nâng đồ vật lên bằng cách đứng dậy (không dùng cơ thắt lưng để nâng). 

- Giữ cho cột sống thẳng, không xoắn vặn.

- Độ ưỡn của đoạn thắt lưng vẫn được duy trì ở mức bình thường.

Cách làm đúng	Cách làm sai

Bê và mang đồ vật đi: Khi muốn bê và mang một vật nào đó đi chỗ khác, chúng ta cũng cần đặc biệt chú ý đến tư thế của cột sống và thân mình cũng như vị trí và khoảng cách của vật đó đối với cơ thể. Một số vấn đề cần chú ý như sau:

- Bê vật đó lên như đã hướng dẫn ở trên. 

- Ôm chắc vật cần mang đi bằng hai tay.

- Giữ  đồ vật đó sát vào bụng, ở mức ngang Ngực - Thắt lưng.

- Giữ cột sống thẳng, giữ đoạn thắt lưng ở độ ưỡn bình thường.

- Bước đi bình thường, thoải mái, không bước xiêu vẹo, xoắn vặn.

Cách làm đúng	Cách làm sai

Lấy đồ vật ở trên cao

Khi muốn lấy đồ vật ở độ cao trên vai trở lên thì cần lưu ý:

- Nếu đồ vật để cao quá nên dùng bục, ghế hoặc thang để đứng lên.

- Không cố để với  lấy đồ vật bằng cách kiễng chân lên.

- Thu xếp đồ dùng xung quanh cho có diện tích đủ rộng để không phải với lấy đồ vật qua bàn, qua tủ, ở tư thế không thoải mái.

Cách làm đúng	Cách làm sai

Kéo hoặc đẩy đồ vật đi: Nếu có thể chọn nên dùng cách đẩy hơn là kéo, nhất là với những đồ vật to, nặng. Khi kéo hoặc đẩy cũng cần lưu ý đến tư thế của cột sống và các khớp, khoảng cách giữa hai chân, các động tác phối hợp như sau:

- Hai chân đứng cách nhau một khoảng rộng để tạo chân đế vững chắc, hai gối hơi gấp.

- Kéo hoặc đẩy trọng lượng của cơ thể trên hai chân để tạo nên lực kéo hoặc đẩy đồ vật đó đi. Không đẩy hoặc kéo đồ vật đó bằng cơ lưng.

- Giữ độ ưỡn của đoạn thắt lưng ở mức bình thường.

Cách làm đúng	Cách làm sai

Một số dụng cụ trợ giúp cột sống

Trong một số trường hợp tập luyện phục hồi chức năng cột sống được kết hợp chặt chẽ với sử dụng nẹp trợ giúp cột sống. Một số áo nẹp cột sống thường dùng:

Áo nẹp nắn chỉnh cột sống

Nắn chỉnh các cong, vẹo cột sống để đưa cột sống về tư thế giải phẫu  chức năng. Nẹp áo nắn chỉnh cột sống chỉ dùng trong các trường hơp cong vẹo cột sống mà không có tổn thương thực thể của cột sống và tuỷ sống.       

Áo nẹp kéo giãn cột sống

Kéo giãn và làm giảm một phần trọng lượng cơ thể lên cột sống bằng cách chuyển một phần trọng lượng cơ thể sang hai bên xương cánh chậu, tránh tỳ đè gây chèn ép các rễ thần kinh đi ra từ cột sống. Áo nẹp kéo giãn được dùng chủ yếu cho các trường hợp bị xẹp đốt sống, trật đốt sống và các dấu hiệu chèn ép các rễ thần kinh.

Áo nẹp cố định cột sống

- Cố định cột sống nghĩa là giữ cột sống ở một tư thế nhất định, nhằm ổn định các tổn thương của cột sống, hạn chế và ngăn ngừa các cử động di lệch của cột sống trong thời gian điều trị.

- Áo nẹp cố định cột sống sử dụng cho các trường hợp bị loãng xương, tai nạn, chấn thương hay các bệnh về xương, đĩa đệm và các vấn đề về dây chằng. Áo nẹp cố định cột sống còn được chỉ  định cho các trường hợp sau phẫu thuật cột sống như phẫu thuật xương, dây chằng, đĩa đệm.

CNTTCBTG - BV Bạch Mai

                                                                                               Nguồn benh.vn